Derivatives of (2-carbamoyl ethyl)diphenylphosphine oxides: synthesis and extraction properties with respect to actinides and lanthanides
- Authors: Safiulina A.M.1,2, Lizunov A.V.1, Goryunov E.I.3, Bodrin G.V.3, Goryunova I.B.3, Strelkova T.V.3, Grigor'ev M.S.4, Brel' V.K.3, Tananaev I.G.5,6
-
Affiliations:
- Bochvar High-Technology Research Institute of Inorganic Materials
- Mendeleev University of Chemical Technology of Russia
- Nesmeyanov Institute of Organoelement Compounds of the Russian Academy of Sciences
- Frumkin Institute of Physical Chemistry and Electrochemistry of the Russian Academy of Sciences
- Federal Research Center “Kola Scientific Center of the Russian Academy of Sciences”
- Tananaev Institute of Chemistry and Technology of Rare Elements and Mineral Raw Materials, RAS
- Issue: Vol 69, No 1 (2024)
- Pages: 99-109
- Section: ФИЗИКОХИМИЯ РАСТВОРОВ
- URL: https://journals.rcsi.science/0044-457X/article/view/257698
- DOI: https://doi.org/10.31857/S0044457X24010124
- EDN: https://elibrary.ru/ZZALGW
- ID: 257698
Cite item
Abstract
A series of (2–carbamoyl ethyl)diphenylphosphine oxides (KFO) has been synthesized from commercially available reagents — diphenyl chlorophosphine and acrylamides. The influence of the number of ligand fragments of Ph2P(O)(CH2)2C(O), the nature of the oligoyl radical binding these fragments, as well as the presence of additional coordination centers in the KEFO molecule on the extraction properties of KEFO with respect to actinides and lanthanides was investigated. It was found that N,N′-methylene-bis[3-(diphenylphosphoryl) has the greatest efficiency in the extraction of actinidespropionamide] (III), in which two diphenylphosphorylpropionyl radicals are bound by a rigid HNCH2NH linker (the degree of extraction of U(VI) reaches ~73%, and Th(IV) — ~85%), while in the case of lanthanides, on the contrary, ligand V, containing the maximum amount of this kind of phosphoryl carbonyl radicals attached to a conformationally non-rigid nitrogenous heterocyclic matrix, as well as KEFO (II), containing an additional C=O group in an alkyl radical attached to a nitrogen atom, has significant advantages carbamoyl fragment (when using this compound, gadolinium extraction is close to 92%). The obtained data show that highly effective and selective extractants of both 4f and 5f elements can be created on the basis of (2-carbamoyl ethyl)diphenylphosphine oxide structure.
Full Text
About the authors
A. M. Safiulina
Bochvar High-Technology Research Institute of Inorganic Materials; Mendeleev University of Chemical Technology of Russia
Author for correspondence.
Email: AMSafiulina@bochvar.ru
Russian Federation, Moscow, 123098; Moscow, 125047
A. V. Lizunov
Bochvar High-Technology Research Institute of Inorganic Materials
Email: AMSafiulina@bochvar.ru
Russian Federation, Moscow, 123098
E. I. Goryunov
Nesmeyanov Institute of Organoelement Compounds of the Russian Academy of Sciences
Email: AMSafiulina@bochvar.ru
Russian Federation, Moscow, 119334
G. V. Bodrin
Nesmeyanov Institute of Organoelement Compounds of the Russian Academy of Sciences
Email: AMSafiulina@bochvar.ru
Russian Federation, Moscow, 119334
I. B. Goryunova
Nesmeyanov Institute of Organoelement Compounds of the Russian Academy of Sciences
Email: AMSafiulina@bochvar.ru
Russian Federation, Moscow, 119334
T. V. Strelkova
Nesmeyanov Institute of Organoelement Compounds of the Russian Academy of Sciences
Email: AMSafiulina@bochvar.ru
Russian Federation, Moscow, 119334
M. S. Grigor'ev
Frumkin Institute of Physical Chemistry and Electrochemistry of the Russian Academy of Sciences
Email: AMSafiulina@bochvar.ru
Russian Federation, Moscow, 119071
V. K. Brel'
Nesmeyanov Institute of Organoelement Compounds of the Russian Academy of Sciences
Email: AMSafiulina@bochvar.ru
Russian Federation, Moscow, 119334
I. G. Tananaev
Federal Research Center “Kola Scientific Center of the Russian Academy of Sciences”; Tananaev Institute of Chemistry and Technology of Rare Elements and Mineral Raw Materials, RAS
Email: AMSafiulina@bochvar.ru
Russian Federation, Apatity, 184209; Apatity, 184209
References
- Тананаев И.Г., Мясоедов Б.Ф. // Радиохимия. 2016. Т. 58. № 3. С. 257. [Tananaev I.G., Myasoedov B.F. // Radiochemistry. 2016. V. 58. № 3. P. 257. https://doi.org/10.1134/S1066362216030061]
- Leoncini A., Huskens J., Verboom W. // Chem. Soc. Rev. 2017. V. 46. № 23. P. 7229. https://doi.org/10.1039/C7CS00574A
- Wang C.-Z., Shi W.-Q., Lan J.-H. et al. // Inorg. Chem. 2013. V. 52. № 19. P. 10904. https://doi.org/10.1021/ic400895d
- Wang C.-Zh., Lan J.-H., Zhao Yu.-L. et al. // Inorg. Chem. 2013. V. 52. № 1. P. 196. https://doi.org/10.1021/ic301592f
- Matveeva A.G., Kudryavtsev I.Yu., Pasechnik M.P. et al. // Polyhedron. 2018. V. 142. P. 71. https://doi.org/10.1016/j.poly.2017.12.025
- Gorden A.E.V., DeVore II M.A., Maynard B.A. // Inorg. Chem. 2013. V. 52. № 7. P. 3445. https://doi.org/10.1021/ic300887p
- Schurhammer R., Erhart V., Troxler L., Wipff G. // J. Chem. Soc., Perkin Trans. 2. 1999. № 11. Р. 2423. https://doi.org/10.1039/A906720E
- Кабачник М.И., Медведь Т.Я., Дятлова Н.М. и др. // Успехи химии. 1968. Т. 37. № 7. С. 1161. [Kabachnik M.I., Medved’ T.Ya., Dyatlova N.M. et al. // Russ. Chem. Rev. 1968. V. 37. № 7. P. 503. https://doi.org/10.1070/RC1968v037n07ABEH001662]
- Мастрюкова Т.А., Артюшин О.И., Одинец И.Л., Тананаев И.Г. // Российский химический журнал. Журнал Российского химического общества им. Д.И. Менделеева. 2005. Т. 49. № 2. С. 86.
- Розен A.M., Николотова З.И., Карташева Н.А. // Докл. АН СССР. 1975. Т. 222. № 5. С. 1151.
- Розен A.M., Николотова З.И., Карташева Н.А. // Радиохимия. 1975. Т. 17. № 2. С. 237.
- Кабачник М.И., Мясоедов Б.Ф., Мастрюкова Т.А., Чмутова М.К. // Изв. РАН. Сер. хим. 1996. № 11. С. 2624.
- Розен А.М. // Российский химический журнал. Журнал Российского химического общества им. Д.И. Менделеева. 1996. Т. 40. № 6. С. 42.
- Розен А.М., Крупнов Б.В. // Успехи химии. 1996. Т. 65. № 11. С. 1052. [Rozen A.M., Krupnov B.V. // Russ. Chem. Rev. 1996. V. 65. № 11. P. 973. https://doi.org/10.1070/RC1996v065n11ABEH000241]
- Шарова Е.В., Артюшин О.И., Одинец И.Л. // Успехи химии. 2014. Т. 83. № 2. С. 95. [Sharova E.V., Artyushin O.I., Odinets I.L. // Russ. Chem. Rev. 2014. V. 83. № 2. Р. 95. https://doi.org/10.1070/RC2014v083n02ABEH004384]
- Matveev P., Mohapatra P.K., Kalmykov S.N., Petrov V. // Solvent Extr. Ion Exch. 2021. V. 39. № 7. Р. 679. https://doi.org/10.1080/07366299.2020.1856998
- Медведь Т.Я., Чмутова М.К., Нестерова Н.П. и др. // Изв. АН СССР. Сер. хим. 1981. № 9. С. 2112.
- Chmutova М.К., Kochetkova N.E., Koiro O.E. et al. // J. Radioanal. Chem. 1983. V. 80. № 1–2. P. 63. https://doi.org/10.1007/BF02517648
- Myasoedov B.F., Chmutova М.К., Kochetkova N.E. et al. // Solvent Extr. Ion Exch. 1986. V. 4. № 1. Р. 61. https://doi.org/10.1080/07366298608917853
- Туранов А.Н., Карандашев В.К., Яркевич А.Н. и др. // Радиохимия. 2002. Т. 44. № 6. С. 506. [Turanov A.N., Karandashev V.K., Yarkevich A.N. et al. // Radiochemistry. 2002. V. 44. № 6. Р. 559.]
- Туранов А.Н., Карандашев В.К., Яркевич А.Н. и др. // Радиохимия. 2004. Т. 46. № 5. С. 427. [Turanov A.N., Karandashev V.K., Yarkevich A.N. et al. // Radiochemistry. 2004. V. 46. № 5. Р. 461. https://doi.org/10.1007/s11137-005-0010-0]
- Туранов А.Н., Карандашев В.К., Яркевич А.Н. // Радиохимия. 2016. Т. 58. № 4. С. 336. [Turanov A.N., Karandashev V.K., Yarkevich A.N. // Radiochemistry. 2016. V. 58. № 4. Р. 338. https://doi.org/10.1134/s106636221604007x]
- Coupez B., Boehme C., Wipff G. // Phys. Chem. Chem. Phys. 2002. V. 4. № 23. P. 5716. https://doi.org/ 10.1039b207177k
- Horwitz E.P., Martin K.A., Diamond H., Kaplan L. // Solvent Extr. Ion Exch. 1986. V. 4. № 3. Р. 449. https://doi.org/10.1080/07366298608917877
- Gatrone R.C., Kaplan L., Horwitz E.P. // Solvent Extr. Ion Exch. 1987. V. 5. № 6. Р. 1075. https://doi.org/ 10.1080/07366298708918611
- Gatrone R.C., Horwitz E.P., Rickert P.G., Diamond H. // Solvent Extr. Ion Exch. 1989. V. 7. № 5. Р. 793. https://doi.org/10.1080/07360298908962338
- Chiarizia R., Horwitz E.P. // Solvent Extr. Ion Exch. 1992. V. 10. № 1. Р. 108. http://dx.doi.org/10.1080/ 07366299208918094
- Саввин С.Б. Органические реагенты группы арсеназо III. М.: Атомиздат, 1971. 352 c.
- Matveeva A.G., Vologzhanina A.V., Goryunov E.I. et al. // Dalton Trans. 2016. V. 45. № 12. P. 5162. https://doi.org/10.1039/c5dt04963f
- Сафиулина А.М., Борисова Н.Е., Лизунов А.В. и др. // Журн. неорган. химии. 2022. Т. 67. № 4. С. 513. [Safiulina A.M., Borisova N.E., Lizunov A.V. et al. // Russ. J. Inorg. Chem. 2022. V. 67. № 4. Р. 524. https://doi.org/10.31857/S0044457X2204016X]
- Матвеева А.Г., Григорьев М.С., Дворянчикова Т.К. и др. // Изв. АН. Сер. хим. 2012. № 2. С. 397. [Matveeva A.G., Grigoriev M.S., Dvoryanchikova T.K. et al. // Russ. Chem. Bull. 2012. V. 61. № 2. P. 399. https://doi.org/10.1007/s11172-012-0056-z]
- Яцимирский К.Б., Костромина Н.А., Шека З.А. и др. Химия комплексных соединений редкоземельных элементов. Киев: Наук. думка, 1966. 493 с.
- Сафиулина А.М., Синегрибова О.А., Матвеева А.Г. и др. // Журн. неорган. химии. 2012. Т. 57. № 1. С. 115. [Safiulina A.M., Sinegribova O.A., Matveeva A.G. et al. // Russ. J. Inorg. Chem. 2012. V. 57. № 1. P. 108. https://doi.org/10.1134/S0036023612010196
- Сафиулина А.М., Лизунов А.В., Алыпов И.В. и др. // Аналитика. 2022. Т. 12. № 5. С. 340. https://doi.org/10.22184/2227-572X.2022.12.5.340.350
- Сафиулина А.М., Борисова Н.Е., Лизунов А.В. и др. // Журн. неорган. химии. 2022. Т. 67. № 9. С. 1283. [Safiulina A.M., Borisova N.E., Lizunov A.V. et al. // Russ. J. Inorg. Chem. 2022. V. 67. № 9. Р. 1416. https://doi.org/10.31857/S0044457X22090100]
- Babecki R., Platt A.W.G., Russell D.R. // Inorg. Chim. Acta. 1990. V. 171. № 1. P. 25. https://doi.org/10.1016/S0020-1693(00)84658-7
- Bowen S.M., Duesler E.N., Paine R.T. // Inorg. Chim. Acta. 1982. V. 61. P. 155. https://doi.org/10.1016/S0020-1693(00)89134-3
- Шарова Е.В., Артюшин О.И., Нелюбина Ю.В. и др. // Изв. АН. Сер. хим. 2008. № 9. С. 1856. [Sharova E.V., Artyushin O.I., Nelyubina Yu.V. et al. // Russ. Chemic. Bull. 2008. V. 57. № 9. P. 1890. https://doi.org/10.1007/s11172-008-0255-9]
- Матросов Е.И., Горюнов Е.И., Баулина Т.В. и др. // Докл. АН. 2010. Т. 432. № 2. С. 191. [Matrosov E.I., Goryunov E.I., Baulina T.V. et al. // Dokl. Chem. 2010. V. 432. Part 1. P. 136. https://doi.org/10.1134/S0012500810050058]