Новые данные о связях древних поселенцев Нахчывана с Ближним Востоком
- Авторы: Бахшалиев В.1, Марpо К.2, Бертон Р.3, Оранж М.4
-
Учреждения:
- Нахчыванское отделение Национальной Академии наук Азербайджана
- Национальный центр научных исследований
- Национальный музей естественной истории
- Университет Бордо
- Выпуск: № 1 (2024)
- Страницы: 7-21
- Раздел: Статьи
- URL: https://journals.rcsi.science/0869-6063/article/view/258216
- DOI: https://doi.org/10.31857/S0869606323030054
- EDN: https://elibrary.ru/TUVXKX
- ID: 258216
Цитировать
Аннотация
Археологические памятники, выявленные исследованиями 2010–2021 гг. на территории Нахчывана, позволили заполнить пробел, существовавший между материалами позднего неолита и позднего энеолита. Отмечается присутствие древневосточных – халафских и убейдских – черт в материалах Нахчыван Тепе, Учан-Агыл, Бюловкая и Узуноба. Можно предположить, что поселения Нахчыван Тепе и Бюловкая являлись опорными пунктами или же колониями пришельцев – носителей ближневосточных культурных традиций.
Ключевые слова
Полный текст
Об авторах
В. Бахшалиев
Нахчыванское отделение Национальной Академии наук Азербайджана
Автор, ответственный за переписку.
Email: velibahshaliyev@mail.ru
Азербайджан, Нахчыван
К. Марpо
Национальный центр научных исследований
Email: catherine.marro@mom.fr
Франция, Париж
Р. Бертон
Национальный музей естественной истории
Email: remi.berthon@mnhn.fr
Франция, Париж
М. Оранж
Университет Бордо
Email: marie.orange@u-bordeaux-montaigne.fr
Франция, Бордо
Список литературы
- Ахундов Т. Неолит Южного Кавказа // Antiquities of East Europe, South Asia and South Siberia in the Context of Connections and Interactions within the Eurasian Cultural Space (new data and concepts): proceedings of the international conference (St. Petersburg, november 18–22, 2019). St. Petersburg, 2019. С. 97–100.
- Бадалян Р.С., Кикодзе 3.К., Коль Ф.Л. Кавказский обсидиан: источники и модели утилизации и снабжения (Результаты анализов нейтронной активации) // Историко-филологический журнал. 1996. № 1–2. С. 245–264.
- Бахшалиев В. Археологические раскопки на поселении Кюльтепе I // Российская археология. 2022. № 1. С. 139–152.
- Бахшалиев Э., Бахшалиев В. Неолитический слой поселения Нахчыван Тепе // Российская археология. 2021. № 2. С. 187–197.
- Бахшалиев Э. Связи культур периода среднего энеолита Нахичевани со Средним Востоком // Древние и средневековые культуры Центральной Азии (становление, развитие и взаимодействие урбанизированных и скотоводческих обществ): материалы Междунар. науч. конф., посвящ. 100-летию со дня рождения д-ра ист. наук А.М. Мандельштама и 90-летию со дня рождения д-ра ист. наук И.Н. Хлопина (10–12 ноября 2020 г., Санкт-Петербург). СПб.: ИИМК РАН, 2020. С. 44–46.
- Массон В.М. Средняя Азия и Древний Восток. М.; Л.: Наука, 1964. 468 с.
- Abedi A., Khatib Shahidi H., Chataigner Ch., Niknami K., Eskandari N., Kazempour M., Pirmohammadi A., Hoseinzadeh, J., Ebrahimi Gh. Excavation at Kul Tepe of (Jolfa), North-Western Iran, 2010: First Preliminary Report // Ancient Near Eastern Studies. 2014. № 51. P. 33–167.
- Abedi A., Varoutsikov B., Chataigner Ch. Provenance of obsidian artifacts from the Chalcolithic site of Dava Göz in NW Iran using portable XRF // Journal of Archaeological Science Reports. 2018. Vol. 20. Р. 756–767.
- Akkermans P. A Late Neolithic and Early Halaf Village at Sabi Abyad, Northern Syria // Paléorient. 1987. Vol. 13, № 1. P. 23–40.
- Akkermans P. The Prehistoric Pottery of Tell Sabi Abyad // Excavations at Tell Sabi Abyad. Prehistoric investigations in the Balikh Valley, northern Syria. Oxford, 1989. P. 77–214.
- Alməmmədov X.İ. Azərbaycanda eneolit dövrünün mədəni-iqtisadi əlaqələrinin öyrənilməsində boyalı və byanaxışlı keramikanın əhəmiyyəti // Azərbacan arxeologiyası və Etnoqrafiyası. 2008. № 1. S. 27–35.
- Amirov Sh. The Morphology of Halafian Painted Pottery from Yarim Tepe II, and The Process of Ubaidian Acculturation // II Workshop on Late Neolithic Ceramics in Ancient Mesopotamia: Pottery in Context Barcelona: Museu d’Arqueologia de Catalunya, 2018. P. 15–24. (Monografies del MAC; 1).
- Barge O., Azizi Kharanaghi H., Biglari F., Moradi B., Mashkour M., Tengberg M., Chataigner Ch. Diffusion of Anatolian and Caucasian obsidian in the Zagros Mountains and the highlands of Iran: Elements of explanation in ‘least cost path’ models // Quaternary International. 2018. 467. P. 297–322.
- Badalyan R., Harutyunyan A., Chataıgner Ch., Le Mort F., Brochıer J., Balasescu A., Radu V., Hovsepyan R. The Settlement of Akhnashen-Khatunarkh, A Neolitic Site in the Ararat Plain (Armenia): Excavation Results 2004–2009 // TUBA-AR (Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi). 2010. 13. P. 185–218.
- Baxşəliyev V. Uçan Ağılda arxeoloji araşdirmalar // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsi Elmi əsərləri. 2022. № 3. S. 81–89.
- Baxşəliyev V., Quliyeva Z., Baxşəliyev E., Həşimova T., Mehbalıyev K. Naxçıvantəpəyaşayış yerində arxeoloji tədqiqatlar. Naxçıvan: Əcəmi, 2018. 264 s.
- Baxşəliyev V., Quliyeva Z., Baxşəliyev E., Həşimova T., Mehbalıyev K. Naxçıvantəpədə 2018-ci ilin arxeoloji tədqiqatları. Naxçıvan: Əcəmi, 2019. 136 s.
- Baxşəliyev V., Baxşəliyev E. Naxçıvanın Orta Eneolit dövrü mədəniyyəti // Naxçıvan Universitetinin Elmi Əsərləri. 2020. № 4. S. 134–143.
- Chataigner C., Avetisyan P., Palumbi G., Uerpmann H.-P. Godedzor. A Late Ubaid-related Settlement in the Southern Caucasus // Beyond the Ubaid transformation and integration in the late Prehistoric societies of the Middle East: Papers from the Ubaid expansion? Conference held at Durham, 20–22 april 2006 / Eds. R.A. Carter, G. Philip. Chicago: The Oriental Institute of the University of Chicago, 2010. P. 391–409.
- Davidson T.E., Watkins T. Two Seasons of Excavation at Tell Aqab in the Jezirah, N.E. Syria // Iraq. 1981. Vol. 43, № 1. P. 1–18.
- Hamlin C. Dalma Tepe // Iran. 1975. 13. P. 111–127.
- Henrickson E.F. Ceramic styles and cultural interaction in the Early and Middle Chalcolithic of the Central Zagros, İran: A Thesis submitted in conformity with the requirements for the degree of Doctor of philosophy in the University of Toronto. Toronto, 1983. 840 р.
- Hijjara I. The Halaf period in northern Mesopotamia. London: Nabu Publications, 1997. 114 p.
- Esin U., Arsebuk G. Tepecik ve Tülintepekazısı 1971 // Ankara: Keban Projesi 1971 Çalışmaları. Ankara, 1974. S. 111–159.
- Esin U., Arsebük G. Tülintepe kazısı 1974 // Ankara: Keban Projesi 1974–1975 Çalışmaları. Ankara, 1982. S. 119–134.
- Khademi F., Abedi A., Glascock M.D., Eskandari N., Khazaee M. Provenance of prehistoric obsidian artifacts from Kul Tepe, Northwestern Iran using X-ray fluorescence (XRF) analysis // Journal of Archaeological Science. 2013. Vol. 40, iss. 4. P. 1956–1965.
- Kirkbride D. Umm Dabaghiyah 1971: A Preliminary Report. An Early Ceramic Farming Settlement in Marginal North Central Jazira, Iraq // Iraq. 1972. Vol. 34, № 1. P. 3–15.
- Lloyd S., Safar F., Braidwood R. Tell Hassuna Excavations by the Iraq Government Directorate General of Antiquities in 1943 and 1944 // Journal of Near Eastern Studies. 1945. Vol. 4, № 4. P. 255–289.
- Mallowan M.E.L., Cruikshank J.R. Excavations at Tall Arpachiyah, 1933 // Iraq. 1935. Vol. 2, № 1. P. 1–178.
- Marro C., Bakhshaliyev V. What does the camp site of Uçan Ağıl tell us about the Early Chalcolithic period in Nakhchivan? // Crises, Collapse and Change in the Occupation Patterns of the Caucasus during the Holocene: Environmental and Human Factors. Paris, 2021. P. 14.
- Mаrrо C., Bаkhchaliyev V. Ashurov S. Excavation at Ovçulartepesi (Nakhchivan, Azerbaijan). Second Preliminary Report: The 2009–2010 Seasons // Anatolia Antiqua. 2011. XIX. P. 53–100.
- Məmmədov E.M. Azərbaycanın Şərur rayonunun Eneolit və Tunc dövrü abidələri. Naxçıvan: Tusi, 2021. 29 s.
- Merpert N.Y., Munchaev R.M. The Earliest Levels at Yarim Tepe I and Yarim Tepe II in Northern // Iraq. 1987. Vol. 49. P. 1–36.
- Özfırat A., Marro C. 2004 Yılı Van, Ağrı ve İqdır İlleri Yüzey Araştırması // Türk Arkeoloji ve Etnografia Dergisi. 2007. 7. S. 1–20.
- Sharifi M., Motarjem A. The process of cultural change in the Chalcolithic period in the highlands of Western Iran at Tepe Gheshlagh // Documenta Praehistorica. 2018. XLV. P. 86–99.
- Tekin H. Yukari Mezopotamya’nin İlk Boyali Çanak-Çömlekleri: Hassuna, Samarra Ve Halaf Yeni Yorumlar ve Yaklaşimlar. Bölüm 1: Hassuna ve Samarra // Olba. XXIII. Mersin, 2015. S. 1–57.
- Tekin H. Halaf: Mezopotamya’nin “gizemli” neolitik seramiği // Azərbaycan Arxeologiyası. 2018. Cild 21, № 1. S. 55–69.
- Tonoike Y. Petrographic Analysis of the 6th Millennium B.C. Dalma Ceramics from Northwestern and Central Zagros // İranian Journal of Archaeologıcal Studies. 2012. 2, 2. P. 65–80.
- Voigt M.M. Hajji Firuz Tepe, Iran: The Neolithic Settlement. Philadelphia: University of Pennsylvania, 1983. 396 p.
- Zeynivand M., Haririan H., Heydarian M. The Dalma Settlements of Songhor and Koliyaei Plains, Central Zagros // Iranian Journal of Archaeological Studies. 2013. 3. P. 39–47.