Prospects to Improving Biological Activity of Agricultural Formulations Based on Bacteria of the Genus Bacillus and Chitosan Nanocomposites
- 作者: Yarullina L.1,2, Hileuskaya K.3, Nikolaichuk V.3, Zaikina E.1, Herasimovich K.4, Sorokan A.1, Rybinskaya K.4, Burkhanova G.1, Ovchinnikov .4, Tsvetkov V.2, Yalouskaya N.4, Cherepanova E.1, Kalatskaja J.4, Mardanshin I.5
-
隶属关系:
- Institute of Biochemistry and Genetics – a separate structural subdivision of the Ufa Federal Research Center of the Russian Academy of Sciences
- Ufa University of Science and Technology
- Institute of Chemistry of New Materials, National Academy of Sciences of Belarus
- Institute of Experimental Botany named after V.F. Kuprevich, National Academy of Sciences of Belarus
- Bashkir Research Institute of Agriculture – a separate structural subdivision of the Ufa Federal Research Center of the Russian Academy of Sciences
- 期: 卷 59, 编号 5 (2023)
- 页面: 427-439
- 栏目: Articles
- URL: https://journals.rcsi.science/0555-1099/article/view/138809
- DOI: https://doi.org/10.31857/S0555109923050185
- EDN: https://elibrary.ru/PJLKDD
- ID: 138809
如何引用文章
详细
The review examines the properties of endophytic bacteria of the genus Bacillus as objects of biocontrol, prospects to expand the spectrum of their protective action based on complexes with chitosan derivatives. The mechanisms of direct and indirect effects of bacteria on the protective potential of plants are described, the role of the pro-/antioxidant system in the formation of systemic protective reactions is analyzed. The immunostimulating properties of chitosan derivatives and its modifications with organic molecules and metal nanoparticles are analyzed. The prospects of using Bacillus spp. bacterial complexes with nano- and submicron particles of chitosan derivatives to expand the spectrum of protective action of new biofungicides and immunostimulants based on them are shown.
作者简介
L. Yarullina
Institute of Biochemistry and Genetics – a separate structural subdivision of the Ufa Federal Research Center of the Russian Academy of Sciences; Ufa University of Science and Technology
编辑信件的主要联系方式.
Email: yarullina@bk.ru
Russia, 450054, Ufa; Russia, 450076, Ufa
K. Hileuskaya
Institute of Chemistry of New Materials, National Academy of Sciences of Belarus
Email: yarullina@bk.ru
Belarus, 220072, Minsk
V. Nikolaichuk
Institute of Chemistry of New Materials, National Academy of Sciences of Belarus
Email: yarullina@bk.ru
Belarus, 220072, Minsk
E. Zaikina
Institute of Biochemistry and Genetics – a separate structural subdivision of the Ufa Federal Research Center of the Russian Academy of Sciences
Email: yarullina@bk.ru
Russia, 450054, Ufa
K. Herasimovich
Institute of Experimental Botany named after V.F. Kuprevich, National Academy of Sciences of Belarus
Email: yarullina@bk.ru
Belarus, 220072, Minsk
A. Sorokan
Institute of Biochemistry and Genetics – a separate structural subdivision of the Ufa Federal Research Center of the Russian Academy of Sciences
Email: yarullina@bk.ru
Russia, 450054, Ufa
K. Rybinskaya
Institute of Experimental Botany named after V.F. Kuprevich, National Academy of Sciences of Belarus
Email: yarullina@bk.ru
Belarus, 220072, Minsk
G. Burkhanova
Institute of Biochemistry and Genetics – a separate structural subdivision of the Ufa Federal Research Center of the Russian Academy of Sciences
Email: yarullina@bk.ru
Russia, 450054, Ufa
I. Ovchinnikov
Institute of Experimental Botany named after V.F. Kuprevich, National Academy of Sciences of Belarus
Email: yarullina@bk.ru
Belarus, 220072, Minsk
V. Tsvetkov
Ufa University of Science and Technology
Email: yarullina@bk.ru
Russia, 450076, Ufa
N. Yalouskaya
Institute of Experimental Botany named after V.F. Kuprevich, National Academy of Sciences of Belarus
Email: yarullina@bk.ru
Belarus, 220072, Minsk
E. Cherepanova
Institute of Biochemistry and Genetics – a separate structural subdivision of the Ufa Federal Research Center of the Russian Academy of Sciences
Email: yarullina@bk.ru
Russia, 450054, Ufa
J. Kalatskaja
Institute of Experimental Botany named after V.F. Kuprevich, National Academy of Sciences of Belarus
Email: yarullina@bk.ru
Belarus, 220072, Minsk
I. Mardanshin
Bashkir Research Institute of Agriculture – a separate structural subdivision of the Ufa Federal Research Center of the Russian Academy of Sciences
Email: yarullina@bk.ru
Russia, 450054, Ufa
参考
- Kumawat K.C., Razdan N., Saharan K. // Microbiology Research. 2022. V. 254. A. 126901. https://doi.org/10.1016/j.micres.2021.126901
- Hassani M.A., Durán P., Hacquard S. // Microbiome. 2018. V. 6. P. 58. https://doi.org/10.1186/s40168-018-0445-0
- Pinski A., Betekhtin A., Hupert-Kocurek K., Mur L.A.J., Hasterok R. // Int. J. Mol. Sci. 2019. V. 20. № 8. P. 1947–1961. https://doi.org/10.3390/ijms20081947
- Delaux P.M., Schornack S. // Science. 2021. V. 19. № 371. 6531:eaba6605. https://doi.org/10.1126/science.aba6605
- Maksimov I.V., Sorokan A.V., Burkhanova G.F., Veselova S.V., Alekseev V.Yu., Shein M.Yu. et al. // Plants. 2019. V. 8. № 12. P. 575. https://doi.org/10.3390/plants8120575
- Чеботарь В.К., Щербаков А.В., Щербакова Е.Н., Масленникова С.Н., Заплаткин А.Н., Мальфанова Н.В. // Сельскохозяйственная биология. 2015. Т. 50. № 5. С. 648–654.
- Ibuki T., Iwasawa S., Lian A.A., Lye P.Y., Maruta R., Asano S.-I., Kotani E., Mori H. // Biol. Open. 2022. V. 11. № 9. bio059363. https://doi.org/10.1242/bio.059363
- Srinivasan K., Mathivanan N. // Biological Control. 2009. V. 51. P. 395–402.
- Le Cocq K., Gurr S.J., Hirsch P.R., Mauchline T.H. // Mol. Plant Pathol. 2017. V. 18. P. 469–473. https://doi.org/10.1111/mpp.12483
- Mishra S., Shivanandappa K., Krishnaraj J., Prem S. // AJCS. 2014. V. 8. № 3. P. 347–355. https://doi.org/10.1177/2329488414525399
- Firmansyah D., Widodo Hidayat S.H. // Asian J. Plant Pathol. 2017. V. 11. P. 148–155.
- Павлюшин В.А., Тютерев С.Л., Попова Э.В., Новикова И.И., Быкова Г.А., Домнина Н.С. // Биотехнология. 2010. № 4. С. 69–80.
- Amine R., Tarek C., Hassane E., Noureddine E.H., Khadija O. // Molecules. 2021. V. 26. P. 1117. https://doi.org/10.3390/molecules26041117
- Варламов В.П., Ильина А.В., Шагдарова Б.Ц., Луньков А.П., Мысякина И.С. // Успехи биологической химии. 2020. Т.60. С. 317–368.
- Nedved E.L., Kalatskaja J.N., Ovchinnikov I.A., Rybinskaya E.I., Kraskouski A.N., Nikalaichuk V.V. et al. // Appl. Biochem. Microbiol. 2022. V. 58. № 1. P. 69–76. https://doi.org/10.1134/S0003683822010069
- Marrone P.G. //Pest Manag Sci. 2023. https://doi.org/10.1002/ps.7403
- Максимов И.В., Веселова С.В., Нужная Т.В., Сарварова Е.Р., Хайруллин Р.М. // Физиология растений. 2015. Т. 62. № 6. С. 763–775.
- Egamberdieva D., Wirth S.J., Shurigin V.V., Hashem A., Abd Allah E.F. // Front. Microbiol. 2017. V. 8. P. 1887. https://doi.org/10.3389/fmicb.2017.01887
- Мелентьев А.И. Аэробные спорообразующие бактерии Bacillus Cohn в агроэкосистемах. М.: Наука, 2007. 148 с.
- Монастырский О.А. // Защита и карантин растений. 2008. № 12. С. 41–44.
- Драговоз И.В. // Микробиол. журн. 2013. Т. 75. № 3. С. 41–46.
- Курамшина З.М., Смирнова Ю.В., Хайруллин Р.М. // Физиология растений. 2016. Т. 63. № 5. С. 1–9. https://doi.org/10.7868/S0015330316050080
- Verma P., Yadav A.N., Kumar V., Singh D.P., Saxena A.K. In: Plant-Microbe Interactions in Agro-Ecological Perspectives. /Eds. D.P. Singh, H.B. Singh, R. Prabha. Singapore: Springer, 2017. P. 543. https://doi.org/10.1007/978-981-10-6593-4_22
- Shafi O., Tian H., Ji M. // Biotechnol. 2017. № 31. P. 446–459. https://doi.org/10.1080/13102818.2017.1286950
- Lastochkina O., Seifikalhor M., Aliniaeifard S., Baymiev A., Pusenkova L., Garipova S., Kulabuhova D., Maksimov I. // Plants. 2019. V. 8. A. 97. https://doi.org/10.3390/plants8040097
- Veselova S.V., Nuzhnaya T.V., Maksimov I.V. Jasmonic Acid: Biosynthesis, Functions and Role in Plant Development. Series Plant Science Research and Practices USA: Nova Sci. Publishers, 2015. P. 33–66.
- Sorokan A., Cherepanova E., Burkhanova G., Veselova S., Rumyantsev S., Alekseev V. et al. // Front. Microbiol. 2020. V. 11. 569457. https://doi.org/10.3389/fmicb.2020.569457
- Lee Y.P., Kim S.H., Bang J.W., Lee H.S., Kwak S.S., Kwon S.Y. // Plant Cell Reports. 2017. V. 26. № 5 P. 591–598. https://doi.org/10.1007/s00299-006-0253-z
- Zehnder G.W., Yao C., Murphy J.F., Sikora E.J., Kloepper J.W. // Biol Control. 2000. V. 45. P. 127–137. https://doi.org/10.1023/A:1009923702103
- Yang Y.S., Zhou J.T., Lu H., Yuan Y.L., Zhao L.H. // Environ. Technol. 2012. V. 33. P. 2603–2609. https://doi.org/10.1080/09593330.2012.672473
- Lastochkina O., Pusenkova L., Yuldashev R., Babaev M., Garipova S., Blagova D., Khairullin R., Aliniaeifard S. // Plant Physiology. Biochemistry. 2017. № 121. P. 80–88. https://doi.org/10.1016/j.plaphy.2017.10.020
- Хайруллин Р.М. // Вестник ОГУ. 2007. № 2. С. 129–134.
- Shternshis M.V., Belyaev A.A., Shpatova T.V., Lelyak A.A. // Contemporary Problems of Ecology. 2015. V. 8. № 3. P. 390–396. https://doi.org/10.1134/S1995425515030130
- Kasim W.A., Gaafar R.M., Abou-Ali R.M. // Annals of Agricultural Science. 2016. V. 61. № 2. P. 217–227. https://doi.org/10.1016/j.aoas.2016.07.003
- Seifikalhor M.S., Seif M., Aliniaeifard S., Asayesh E. // Acta Hortic. 2018. V. 1227. 59.
- Turan M., Ekinci M., Yldrm E., Gunes A., Karagoz K., Kotan R., Dursun A. // Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 2014. № 38. P. 327–333. https://doi.org/10.3906/tar-1308-62
- Blake C., Nordgaard Christensen M., Kovacs A.T. // MPMI. 2021. V. 34. № 1. P. 15–25. https://doi.org/10.1094/MPMI-08-20-0225-CR
- Сидорова Т.М., Асатурова А.М., Хомяк А.И. // Сельскохозяйственная биология. 2018. Т. 53. № 1. С. 29–37.
- Максимов И.В., Черепанова Е.А. // Биомика. 2018. Т. 10. № 1. С. 57–61. https://doi.org/10.31301/2221-6197.bmcs.2018-13
- Surette M.A., Sturz A.V., Lada R.R., Nowak J. // Plant Soil. 2003. V. 253. P. 381. https://doi.org/10.1023/A:1024835208421
- Chen F., Wang M., Zheng Y., Luo J., Yang X., Wang X. // World J. Microbiol. Biotechnol. 2010. V. 26. P. 675–684. https://doi.org/10.1007/s11274-009-0222-0
- Subramani A.K., Raval R., Sundareshan S., Sivasengh R., Raval K. // Prep. Biochem. Biotechnol. 2022. V. 52. № 10. P. 1160–1172. https://doi.org/10.1080/10826068.2022.2033994
- Хайруллин Р.М., Бурханова Г.Ф., Сорокань А.В., Сарварова Е.Р., Веселова С.В., Черепанова Е.А. и др. // Теорeтическая и прикладная экология. 2019. № 4. С. 130–135. https://doi.org/10.25750/1995-4301-2019-4-130-135
- Бурханова Г.Ф., Сорокань А.В., Черепанова Е.А., Сарварова Е.Р., Хайруллин Р.М., Максимов И.В. // Вавиловский журнал генетики и селекции. 2019. Т. 23. № 7. С. 873–878. https://doi.org/10.18699/VJ19.561
- Максимов И.В., Сингх Б.П., Черепанова Е.А., Бурханова Г.Ф., Хайруллин Р.М. // Прикл. биохимия и микробиология. 2020. Т. 56. № 1. С. 19–34. https://doi.org/10.31857/S0555109920010134
- Choudhary D.K., Johri B.N. // Microbiol. Res. 2009. V. 164. P. 493–513. https://doi.org/10.1016/j.micres.2008.08.007
- Kumar S., Chauhan P.S., Agrawal L., Raj R., Srivastava A., Gupta S. // PLoS ONE. 2016. V. 11. № 3. e0149980. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0149980
- Niu D.D., Liu H.X., Jiang C.H., Wang Y.P., Wang Q.Y., Jin H.L., Guo J.H. // Mol. Plant Microbe. In. 2011. V. 24. № 5. P. 533–542. https://doi.org/10.1094/MPMI-09-10-0213
- Gonzalez-Gallegos E., Laredo-Alcala E., Ascacio-Valdes J., de Rodriguez D., Hernandez-Castillo F. // American Journal of Plant Sciences. 2015. V. 6. № 11. P. 1785–1791. https://doi.org/10.4236/ajps.2015.611179
- Yu Y., Gui Y., Li Z., Jiang C., Guo J., Niu D. // Plants (Basel). 2022. V. 11. № 3. P. 386. https://doi.org/10.3390/plants11030386
- Conrath U., Beckers G.J.M., Flors V., García-Agustín P., Jakab G., Mauch F. et al. // Mol. Plant Microbe Interact. 2006. V. 19. P. 1062–1071.
- Ross A.F. // Virology. 1961. V. 14. P. 340–358.
- Glazebrook J. // Annu. Rev. Phytopathol. 2005. V. 43. P. 205. https://doi.org/10.1146/annurev.phyto.43.040204.135923
- Тарчевский И.А., Яковлева В.Г., Егорова А.М. // Прикл. биохимия и микробиология. 2010. Т. 46. № 3. С. 263–275.
- Gimenez-Ibanez S., Solano R. // Frontiers in Plant Science. 2013. V. 4. P. 72. https://doi.org/10.3389/fpls.2013.00072
- Durrant W.E., Dong X. // Annu. Rev. Phytopathol. 2004. V. 42. P. 185–209 https://doi.org/10.1146/annurev.phyto.42.040803.140421
- Wang M., Xue J., Ma J., Feng X., Ying H., Xu H. // Front. Microbiol. 2020. V. 11. P. 942. https://doi.org/10.3389/fmicb.2020.00942
- González-López M.D.C., Jijón-Moreno S., Dautt-Castro M., Ovando-Vázquez C., Ziv T., Horwitz B.A., Casas-Flores S. // Int. J. Mol. Sci. 2021. V. 22. P. 6804.
- Bode V., Huber R. // Biochim. Biophys. Acta. 2000. V. 1477. № 1–2. P. 241–252. https://doi.org/10.1016/s0167-4838(99)00276-9
- Домаш В.И., Шарпио Т.П., Забрейко С.А., Сосновская Т.Ф. // Биоорг. химия. 2008. Т. 34. № 3. С. 353–357.
- Мосолов В.В., Валуева Т.А. // Прикл. биохимия и микробиология. 2011. Т. 47. № 5. С. 501–507.
- Яруллина Л.Г., Касимова Р.И., Максимов И.В. // Прикл. биохимия и микробиология. 2016. Т. 52. № 5. С. 531–537. https://doi.org/10.7868/S0555109916050184
- Канделинская О.Л., Грищенко Е.Р., Домаш В.И., Топунов А.Ф. // Агрохимия. 2008. № 9. С. 45–49.
- Бурханова Г.Ф., Веселова С.В., Сорокань А.В., Благова Д.К., Нужная Т.В., Максимов И.В. // Прикл. биохимия и микробиология. 2017. Т. 53. № 3. С. 308–331. https://doi.org/10.7868/S0555109917030047
- De Meyer G., Capieau K., Audenaert K., Buchala A., Métraux J.P., Höfte M. // Mol. Plant Microbe Interact. 1999. V. 12. P. 450–458.
- Brosche M., Blomster T., Salojarvi J., Cui F., Sipari N., Leppala J., et al. // PLoS Genet. 2014. V. 10. № 2. e1004112. https://doi.org/10.1371/journal.pgen.1004112
- Suzuki N., Miller G., Sejima H., Harper J., Mittler R. // J. Exp. Bot. 2012. V. 64. P. 253–263. https://doi.org/10.1093/jxb/ers335
- Bordiec S., Paquis S., Lacroix H., Dhondt S., Barka E., Kauffmann A. et al. // J. Exp. Bot. 2011. V. 62. P. 595–603. https://doi.org/10.1093/jxb/erq291
- Pfannschmidt T., Brautigam K., Wagner R., Dietzel L., Schroter Y., Steiner S., Nykytenko A. // Ann. Bot. 2009. V. 103. P. 599–607. https://doi.org/10.1093/aob/mcn081
- Qi J., Song C.P., Wang B., Zhou J., Kangasjärvi J., Zhu J.K., Gong Z. // Journal of Integrative Plant Biology. 2018. V. 60. № 9. P. 805–826. https://doi.org/10.1111/jipb.12654
- Tondo M.L., de Pedro-Jové R., Vandecaveye A., Piskulic L., Orellano E.G., Valls M. // Front. Plant Sci. 2020. V. 11. A. 1156. https://doi.org/10.3389/fpls.2020.01156
- Трошина Н.Б., Сурина О.Б., Черепанова Е.А., Яруллина Л.Г. // Микология и фитопатология. 2010. V. 44. № 3. P. 273–279.
- Alquéres S., Meneses C., Rouws L., Rothballer M., Baldani I., Schmid M., Hartmann A. // Molecular Plant-Microbe Interaction. 2013. V. 8. P. 937–945. https://doi.org/10.1094/MPMI-12-12-0286-R
- Газарян И.Г., Хушпульян Д.М., Тишков В.И. // Успехи биологической химии. 2006. Т. 46. С. 303–322.
- O’Brien J.A., Daudi A., Finch P., Butt V.S., Whitelegge J.P., Souda P., Ausubel F.M., Bolwell G.P. // Plant Physiol. 2012. V. 158. № 4. P. 2013–2027.
- Almagro L., Gomez Ros V., Belchi-Navarro S., Bru R., Ros Barcello A., Pedreno M.A. // J. Exp. Botany. 2009. V. 60. P. 377–390.
- Mittler R. // Trends in Plant Science. 2002. V. 7. P. 406–410. https://doi.org/10.1016/S1360-1385(02)02312-9
- Прадедова Е.В., Ишеева О.Д., Саляев Р.К. // Физиология растений. 2011. Т. 58. № 1. С. 40–48. https://doi.org/10.17076/eb787
- Bakalova S., Nikolova A., Nedeva D. // Bulg. J. Plant Physiol. 2004. V. 30. № 1–2. P. 64–77.
- Колупаев Ю.Е., Карпец Ю.В., Ястреб Т.О., Мусатенко Л.И. // Физиология и биохимия культ. растений. 2010. Т. 42. № 3. С. 210–217.
- Рахманкулова З.Ф., Федяев В.В., Рахматуллина С.Р. // Физиология растений. 2010. Т. 57. № 6. С. 835–840.
- Тарчевский И.А. Сигнальные системы клеток растений. М.: Наука, 2002. 294 с.
- Shao H.B., Chu L.Y., Jaleel C.A., Zhao C.X. // C R Biol. 2008. V. 331. № 3. P. 215–225. https://doi.org/10.1016/j.crvi.2008.01.002
- Guan L.M., Scandalios J.G. // Free Radic. Biol. Med. 2000 V. 28. № 8. P. 1182–1190. https://doi.org/10.1016/S0891-5849(00)00212-4
- Zandi P., Schnug E. // Biology. 2022. V. 11. P. 155. https://doi.org/10.3390/biology11020155
- Maksimov I.V., Blagova D.K., Veselova S.V., Sorokan A.V., Burkhanova G.F., Cherepanova E.A. et al. // Biological Control. 2020. V. 144. https://doi.org/10.1016/j.biocontrol.2020.104242
- Valenzuela-Soto J., Estrada-Hernández M., Ibarra-Laclette E., Délano-Frier J. // Planta. 2010. V. 231. № 2. P. 397–410. https://doi.org/10.1007/s00425-009-1061-9
- Wang S., Wu H., Qiao J., Ma L., Liu J., Xia Y., Gao X. // J. Microbiol. Biotechnol. 2009. V. 19. № 10. P. 1250–1258.
- Su P, Tan X, Li C, Zhang D, Cheng J, Zhang S et al. // Microb. Biotechnol. 2017 V. 10. № 3. P. 612–624. https://doi.org/10.1111/1751-7915.12704
- Beris D., Theologidis I., Skandalis N., Vassilakos N. // Scientific Reports. 2018. V. 8. Article number: 10320.
- Waadt R., Seller C.A., Hsu P.K., Takahashi Y., Munemasa S., Schroeder J.I. // Nat. Rev. Mol. Cell Biol. 2022. V. 23. № 10. P. 680–694. https://doi.org/10.1038/s41580-022-00479-6
- Goswami M., Deka S. // Pedosphere. 2020. V. 30. № 1. P. 40–61. https://doi.org/10.1016/S1002-0160(19)60839-8
- Pinedo T., Ledger M., Greve M.J. // Front. Plant Sci. 2015. V. 6. P. 1–17.
- Niu S.Q., Li H.R., Pare P.W., Aziz M., Wang S.M., ShiInduced H.Z. // Plant Soil. 2016. V. 407. P. 217–230.
- Ansari F.A., Ahmad I., Pichtel J. // Agric. Ecosyst. Environ. Appl. Soil Ecol. 2019. V. 3. P. 45–54.
- Kadmiri I.-M., Chaouqui L., Azaroual S.E., Sijilmassi B., Yaakoubi K., Wahb I. // Arab. J. Sci. Eng. 2018. V. 43. P. 3403–3415.
- Мерзаева О.В., Широких И.Г. // Прикл. биохимия и микробиология. 2010. Т. 46. № 1. С. 51–57.
- Berg G. // Appl. Microboil. Biotehnol. 2009. V. 84. P. 11–18. https://doi.org/10.1007/s00253-009-2092-7
- Arkhipova T.N., Veselov S.U., Melentiev A.I., Kudoyarova G.R. // Plant Soil. 2005. V. 272. № 5. P. 201–209.
- Pérez-Flores P., Valencia-Cantero E., Altamirano-Hernández J., Pelagio-Flores R., López-Bucio J., García-Juárez P., Macías-Rodríguez L. // Protoplasma. 2017. V. 254. № 6. P. 2201–2213.
- Shao J., Li S., Zhang N., Cui X., Zhou X., Zhang G., Shen Q., Zhang R. // Microb. Cell Factories. 2015. V. 14. P. 130–141.
- Park Y.G., Mun B.G., Kang S.M., Hussain A., Shahzad R., Seo C.W. et al. // PLoS One. 2017. V. 12. № 3. e0173203.
- Sadeghi A., Karimi E., Dahaji P.A., Javid M.G., Dalvand Y., Askari H. // World J. Microbiol. Biotechnol. 2012. V. 28. P. 1503–1509. https://doi.org/10.1007/s11274-011-0952-7
- Kang S.M., Shahzad R., Bilal S., Khan A.L., Park Y.G., Lee K.E. // BMC Microbiol. 2019. V. 19. № 80. https://doi.org/10.1186/s12866-019-1450-6
- Karadeniz A., Topcuoğlu Ş.F., Inan S. // World J. Microbiol. Biotechnol. 2006. V. 22. P. 1061–1064. https://doi.org/10.1007/s11274-005-4561-1
- Salomon M.V., Bottini R., de Souza Filho G.A., Cohen A.C., Moreno D., Gil M. // Physiol. Plant. 2014. V. 151. P. 359–374. https://doi.org/10.1111/ppl.12117
- Bottini R., Cassán F., Piccoli P. // Appl. Microbiol. Biotechnol. 2004. V. 65. P. 497–503.
- Grichko V.P., Glick B.R. // Plant Physiol. Biochem. 2001. V. 39. № 1. P. 11–17. https://doi.org/10.1016/S0981-9428(00)01212-2
- Barkai-Golan R. Postharvest Diseases of Fruit and Vegetables. Development and Control. Amsterdam, Netherlands: Elsevier, 2001.
- Shakirova F.M., Avalbaev A.M., Bezrukova M.V., Fatkhutdinova R.A., Maslennikova D.R., Yuldashev R.A., Allagulova C.R., Lastochkina O.V. In: Phytohormones and Abiotic Stress Tolerance in Plants. /Eds. N.A. Khan, R. Nazar, N. Iqbal, N.A. Anjum. Berlin, Heidelberg: Springer, 2012. P. 185–228. https://doi.org/10.1007/978-3-642-25829-9_9
- Kalatskaja J.N., Baliuk N.V., Rybinskaya K.I., Herasimovich K.M., Yalouskaya N.A., Yarullina L.G., Tsvetkov V.O. // Int. J. Plant Biol. 2023. V. 14. P. 312–328. https://doi.org/10.3390/ijpb14010026
- Яруллина Л.Г., Цветков В.О., Хабибуллина В.О., Черепанова Е.А., Бурханова Г.Ф., Заикина Е.А., Калацкая Ж.Н. // Физиология растений. 2022. Т. 69. № 4. С. 438–448. https://doi.org/10.31857/S0015330322040212
- Li K., Xing R., Liu S., Li P. // J. Agric. Food Chem. 2020. V. 68. № 44. P. 12203–12211. https://doi.org/10.1021/acs.jafc.0c05316
- Тютерев С.Л. // Вестник защиты растений. 2015. Т. 1. № 83. С. 3–13.
- Jia X., Rajib M., Yin H. // Curr. Pharm. Des. 2020 V. 26. № 29. P. 3508–3521. https://doi.org/10.2174/1381612826666200617165915
- Chakraborty M., Hasanuzzaman M., Rahman M., Khan Md., Bhowmik P., Mahmud N.U., Tanveer M., Islam T. // Agriculture. 2020. V. 10. № 12. P. 624. https://doi.org/10.3390/agriculture10120624
- Zhao X., Wang M., Wang W., Liu Q., Li J., Yin H. In: /Ed. L. Zhao, Oligosaccharides of Chitin and Chitosan. Singapore: Springer, 2019. 858 p. https://doi.org/10.1007/978-981-13-9402-7_10
- Guan Z., Feng Q. // Int. J. Mol. Sci. 2022. V. 23. 6761. https://doi.org/10.3390/ijms23126761
- Куликов С.Н., Тюрин Ю.А., Хайруллин Р.З. // Казанский мед. ж. 2010. Т. 91. № 5. С. 656–660.
- Chirkov S.N. // Appl. Biochem. Microbiol. 2002. V. 38. № 1. P. 1–8.
- Попова Э.В., Домнина Н.С., Коваленко Н.М., Борисова Е.А., Колесников Л.Е., Тютерев С.Л. // Вестник защиты растений. 2017. Т. 3. № 93. С. 28–33.
- Riseh R.S., Hassanisaadi M., Vatankhah M., Badaki S.A., Barka E.A. // Int. J. Biol. Macromol. 2022. V. 220. P. 998–1009.
- Pospieszny H., Struszczyk H., Cajza M. Chitin Enzymology. /Ed. R.A.A. Muzzarelli. Ancona, Italy: Atec Edizioni, 1996. V. 2. P. 385–389.
- Куликов С.Н., Чирков С.Н., Ильина А.В., Лопатин С.А., Варламов В.П. // Прикл. биохимия и микробиология. 2006. Т. 42. № 2. С. 224–228.
- Jia X., Meng Q., Zeng H., Wang W., Yin H. // Scientific Reports. 2016. V. 6. Article 26144. https://doi.org/10.1038/srep26144
- Гриц А.Н., Карасева Е.Н., Макарова Т.Б., Рыбинская Е.И., Ольшаникова А.Л., Янчевская Т.Г. и др. // Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия биол. наук. 2021. Т. 66. № 2. С. 159–168.
- Pirniyazov K.K., Tikhonov V.E., Rashidova S.S. // International Journal of Modern Agriculture. 2021 V. 10. № 2. P. 1244–1262
- Баданова Е.Г., Давлетбаев И.М., Сироткин А.С. // Вестник технологического университета. 2016. Т. 19. № 16. С. 89–95.
- Варламов В.П., Албулов А.И., Фролова М.А., Гринь А.В., Мысякина И.С. // Экобиотех. 2019. Т. 2. № 4. С. 529–532.
- Новикова И.И., Попова Э.В., Краснобаева И.Л., Коваленко Н.М. // Сельскохозяйственная биология. 2021. Т. 56. № 3. С. 511–522. https://doi.org/10.15389/agrobiology.2021.3.511
- Kolesnikov L.E., Popova E.V., Novikova I.I., Priyatkin N.S., Arkhipov M.V., Kolesnikova Yu.R. et al. // Agricultural Biology. 2019. V. 54. № 5. P. 1024–1040. https://doi.org/10.15389/agrobiology.2019.5.1024
- Краснобаева И.Л., Коваленко Н.М., Попова Э.В. // Вестник защиты растений. 2020. Т. 103. № 4. С. 233–240. https://doi.org/10.31993/2308-6459-2020-103-4-13272
- Rajendran L., Schneider A., Schlechtingen G., Weidlich S., Ries J., Braxmeier T. et al. // Science. 2008. V. 320. № 5875. P. 520–523. https://doi.org/10.1126/science.1156609
- Ortiz-Rodríguez T., De La Fuente-Salcido N., Bideshi D.K., Salcedo-Hernández R., Barboza-Corona J.E. // Lett. Appl. Microbiol. 2010. V. 51. P. 184–190.
- Saharan V., Pal A. Chitosan Based Nanomaterials in Plant Growth and Protection. New Delhi, India: Springer, 2016. P. 33–41.
- Актуганов Г.Э., Мелентьев А.И., Варламов В.П. // Прикл. биохимия и микробиология. 2019. Т. 55. № 4. С. 315–337.
- Miljakovic D., Marinkovic J., Baleševic-Tubic S. // Microorganisms. 2020. V. 8. 1037. https://doi.org/10.3390/microorganisms8071037
- Алферов А.А. // Агрохимический вестник. 2017. № 6. С. 38–42.
- Orhan I., Omar I., Demirci B., Siddiqui H. // Pharmaceutical Biology. 2010. V. 48. № 1. P. 10–16. https://doi.org/10.3109/13880200903029332
- Kim Y., Narayanan S., Chang K.O. // Antiviral Res. 2010. V. 88. № 2. P. 227–235. https://doi.org/10.1016/j.antiviral.2010.08.016
- Li T., Huang Y., Xu Z.S., Wang F., Xiong A.S. // BMC Plant Biol. 2019. V. 2. № 19 (1). P. 173. https://doi.org/10.1186/s12870-019-1784-0
- Klein A., Keyster M., Ludidi N. // Acta Physiologia Plantarum. 2013. V. 35. № 10. P. 3059–3066. https://doi.org/10.1007/s11738-013-1339-1
- Пузина Т.И., Макеева И.Ю. // Агрохимия. 2015. № 6. С. 63–69. https://doi.org/10.15217/48484
- Wan Y.Y., Zhang Y., Zhang L., Zhou Z.Q., Li X., Shi Q., Wang X., Bai J. // Acta Physiologiae Plantarum. 2015. V. 37. № 61. P. 1706. https://doi.org/10.1007/s11738-014-1706-6
- Plotnikova L.Y., Pozherukova V.Y., Mitrofanova O.P., Degtyarev A.I. // Appl Biochem Microbiol. 2016. V. 52. P. 61–70. https://doi.org/10.1134/S0003683816010099.
- Упадышев М.Т., Метлицкая К.В., Петрова А.Д., Донецких В.И. // Аграрная наука. 2019. № 3. С. 143–146. https://doi.org/10.32634/0869-8155-2019-326-3-143-146.
- Вакулин К.Н. // Защита и карантин растений. 2006. № 11. С. 28.
- Woranuch S., Yoksan R. // Carbohydrate Polymers. 2013. V. 96. P. 495–502. https://doi.org/10.1016/j.carbpol.2013.04.006
- Liu J., Lu J.F., Kan J., Tang Y.Q., Jin C.H. // Int. J. Biol. Macromol. 2013. V. 62. P. 85–93. https://doi.org/10.1016/j.ijbiomac.2013.08.040
- Ilyasoglu H., Guo Z. // Food Bioscience. 2019. V. 29. P. 118–125. https://doi.org/10.1016/j.fbio.2019.04.007
- Nikalaichuk V., Hileuskaya K., Kraskouski A., Kulikouskaya V., Nedved H., Kalatskaja J. et al. // J. Appl. Polym. Sci. 2021. V. 139. № 14. 51884. https://doi.org/10.1002/app.51884
- Elmer W., White J. // Annu. Rev. Phytopathol. 2018. V. 56. P. 111–133. https://doi.org/10.1146/annurev-phyto-080417-050108
- Worrall E.A., Hamid A., Mody K.T., Mitter N., Pappu H.R. // Agronomy. 2018. V. 8. № 285. https://doi.org/10.3390/agronomy8120285
- Dutta P., Kumari A., Mahanta M., Biswas K.K., Dudkiewicz A., Thakuria D. et al // Front. Microbiol. 2022. V. 13. 935193. https://doi.org/10.3389/fmicb.2022.935193
- Kumar A., Choudhary A., Kaur H., Guha S., Mehta S., Husen A. // Chemosphere. 2022. V. 295. 133798. https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2022.133798
- Derbalah A., Elsharkawy M.M., Hamza A., El-Shaer A. // Pestic. Biochem. Physiol. 2019. V. 157. P. 230–236. https://doi.org/10.1016/j.pestbp.2019.03.018
- Elsharkaway M., Derbalah A. // Pest Management Science. 2018. V. 75. № 3. https://doi.org/10.1002/ps.5185
- Aslani F., Bagheri S., Julkapli N.M., Juraimi A.S., Hashemi Golestan F.S., Baghdadi A. // Sci. World J. 2014. V. 2014. P. 28. https://doi.org/10.1155/2014/641759
- Sosan A., Svistunenko D., Straltsova D., Tsiurkina K., Anderson D., Sokolik A., Colbeck I., Demidchik V. // Plant Journal. 2016. V. 85. P. 245–257. https://doi.org/10.1111/tpj.13105
- Венжик Ю.В., Мошков И.Е., Дыкман Л.А. // Известия РАН. Серия биологическая. 2021. № 2. С. 137–152.
- Sharma S.S., Dietz K.-J. // Trends Plant Sci. 2009. V. 14. P. 43–50. https://doi.org/10.1016/j.tplants.2008.10.007
- Siripattanakul-Ratpukdi S., Furhacker M. // Water Air Soil Pollut. 2014. V. 225. P. 1939. https://doi.org/10.1007/s11270-014-1939-4
- Vurukonda S.S.K.P., Vardharajula S., Shrivastava M., Skz A. // Microbiological Research. 2016. V. 184. P. 13–24. https://doi.org/10.1016/j.micres.2015.12.003
- Пузанский Р.К., Емельянов В.В., Шишова М.Ф. // Сельскохозяйственная биология. 2018. Т. 53. № 1. С. 15–28. https://doi.org/10.15389/agrobiology.2018.1.15rus
- Hamooh B.T., Sattar F.A., Wellman G., Mousa M.A.A. // Plants. 2021. V. 10. № 1. P. 98. https://doi.org/10.3390/plants10010098
- Jones R.A.C. // Plants. 2021. V. 10. P. 233. https://doi.org/10.3390/plants10020233
- Moreno-Galvan A., Romero-Perdomo F.A., Estrada-Bonilla G., Carlos Henrique Salvino Gadelha Meneses, Bonilla R.R. // Microorganisms. 2020. V. 8. P. 823. https://doi.org/10.3390/microorganisms8060823
- Batool T., Ali S., Seleiman M., Naveed N., Ali A., Ahmed K. et al. // Scientifc Reports. 2020. V. 10. P. 16975. https://doi.org/10.1038/s41598-020-73489-z
- Zhou C., Guo J.S., Zhu L., Xiao X., Xie Y., Zhu J., Ma Z.Y., Wang J.F. // Plant Physiol. Biochem. 2016. V. 105. P. 162–173.
- Zhang J.L., Shi H.Z. // Photosynth. 2013. V. 115. № 1. P. 1–22.
- Gagné-Bourque F., Mayer B.F., Charron J.-B., Vali H., Bertrand A., Jabaji S. // PLoS ONE. 2015. V. 10. № 6. e0130456. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0130456
- Rolli E., Marasco R., Vigani G., Ettoumi B., Mapelli F., Deangelis M.L. et al. // Environ. Microbiol. 2015 V. 17. № 2. P. 316–331. https://doi.org/10.1111/1462-2920.12439
- Pandey P., Irulappan V., Bagavathiannan M.V., Senthil-Kumar M. // Front. Plant Sci. 2017. V. 8. № 537. https://doi.org/10.3389/fpls.2017.00537
- Веселова С.В., Бурханова Г.Ф., Нужная Т.В., Максимов И.В. // Вестник Башкирск. ун-та. 2015. № 1. С. 308–315.
- Заикина Е.А., Румянцев С.Д., Сарварова Е.Р., Кулуев Б.Р. // Экологическая генетика. 2019. Т. 17. № 3. С. 47–58. https://doi.org/10.17816/ecogen17347-58
- Dokhanieh A., Aghdam M., Fard J., Hassanpour H. // Scientia Horticulturae. 2013. V. 154. P. 31–36. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2013.01.025