Дизайн несимметричного PCN пинцерного комплекса никеля(II) на основе 2,3,4,5-тетрафенил-1-монофосфола
- Авторы: Михайлов И.К.1, Гафуров З.Н.1, Кагилев А.А.1, Кантюков А.О.1,2, Сахапов И.Ф.3, Зуева Е.М.4, Загидуллин А.А.3, Синяшин О.Г.1, Яхваров Д.Г.5
-
Учреждения:
- Арбузов Институт органической и физической химии, ФИЦ Казанский научный центр РАН
- Химический институт им. А. М. Бутлерова, Казанский Федеральный Университетя
- Арбузов Институт органической и физической химии, ФИЦ Казанский научный центр РАНя
- Казанский национальный исследовательский технологический университет
- Химический институт им. А. М. Бутлерова, Казанский Федеральный Университет
- Выпуск: Том 51, № 8 (2025)
- Страницы: 501-509
- Раздел: Статьи
- URL: https://journals.rcsi.science/0132-344X/article/view/306953
- DOI: https://doi.org/10.31857/S0132344X25080024
- EDN: https://elibrary.ru/lfazmm
- ID: 306953
Цитировать
Аннотация
Синтезирован новый несимметричный PCN-пинцерный лиганд – N-этил-N-(3-((2,3,4,5-тетрафенил-1Н-фосфол-1-ил)метил)бензил)этанамин – сочетающий в себе различные донорные группы – аминную и фосфольную. Лиганд получен в четыре стадии с хорошим суммарным выходом (49%) исходя из коммерчески доступных реагентов. На основе полученного лиганда предложен дизайн несимметричного пинцерного комплекса никеля(II). Квантово-химический расчет молекулярной структуры комплекса показывает формирование слабых связей Ni–P и проявление слабого транс-влияния фосфольной группы по отношению к аминной, что отличает данный комплекс от его аналогов – PCN- комплексов на основе диалкилфосфинов.
Ключевые слова
Об авторах
И. К. Михайлов
Арбузов Институт органической и физической химии, ФИЦ Казанский научный центр РАН
Email: gafurov.zufar@iopc.ru
Россия, Казань
З. Н. Гафуров
Арбузов Институт органической и физической химии, ФИЦ Казанский научный центр РАН
Email: gafurov.zufar@iopc.ru
Россия, Казань
А. А. Кагилев
Арбузов Институт органической и физической химии, ФИЦ Казанский научный центр РАН
Email: gafurov.zufar@iopc.ru
Россия, Казань
А. О. Кантюков
Арбузов Институт органической и физической химии, ФИЦ Казанский научный центр РАН; Химический институт им. А. М. Бутлерова, Казанский Федеральный Университетя
Email: gafurov.zufar@iopc.ru
Россия, Казань; Казань
И. Ф. Сахапов
Арбузов Институт органической и физической химии, ФИЦ Казанский научный центр РАНя
Email: gafurov.zufar@iopc.ru
Россия, Казань
Е. М. Зуева
Казанский национальный исследовательский технологический университет
Email: gafurov.zufar@iopc.ru
Россия, Казань
А. А. Загидуллин
Арбузов Институт органической и физической химии, ФИЦ Казанский научный центр РАНя
Email: gafurov.zufar@iopc.ru
Россия, Казань
О. Г. Синяшин
Арбузов Институт органической и физической химии, ФИЦ Казанский научный центр РАН
Email: gafurov.zufar@iopc.ru
Россия, Казань
Д. Г. Яхваров
Химический институт им. А. М. Бутлерова, Казанский Федеральный Университет
Автор, ответственный за переписку.
Email: yakhvar@iopc.ru
Россия, Казань
Список литературы
- Dongbang S. // Organometallics 2024. V. 43. № 16. P. 1662. https://doi.org/10.1021/acs.organomet.3c00537
- Kitos A.A., Mavragani N., Murugesu M. et al. // Mater. Adv. 2020. V. 1. № 8. P. 2688. https://doi.org/10.1039/d0ma00720j
- Komuro T., Nakajima Y., Takaya J. et al. // Coord. Chem. Rev. 2022. V. 473. P. 214837. https://doi.org/10.1016/j.ccr.2022.214837
- Denny J.A., Lang G.M., Autry S. et al. // J. Organomet. Chem. 2025. V. 1023. P. 123419. https://doi.org/10.1016/j.jorganchem.2024.123419
- Li H., Zhang B., Feng R. et al. // Dalton Trans. 2024. V. 53. № 27. P. 11470. https://doi.org/10.1039/d4dt00980k
- Esteruelas M.A., Moreno-Blázquez S., Oliván M. et al. // Inorg. Chem. 2023. V. 62. № 26. P. 10152. https://doi.org/10.1021/acs.inorgchem.3c00694
- Pranesh Kavin S., Ramesh R. // Dalton Trans. 2023. V. 52. № 29. P. 10038. https://doi.org/10.1039/d3dt01628e
- Kasera A., Biswas J.P., Ali Alshehri A. et al. // Coord. Chem. Rev. 2023. V. 475. P. 214915. https://doi.org/10.1016/j.ccr.2022.214915
- Гафуров З.Н., Михайлов И.К., Кагилев А.А. и др. // Коорд. химия. 2024. Т. 50. № 10. С. 769 (Gafurov Z.N., Mikhailov I.K., Kagilev A.A. et al. // Russ. J. Coord. Chem. 2024. V. 50. № 10. P. 769). https://doi.org/10.1134/S1070328424601092
- Гафуров З.Н., Михайлов И.К., Кагилев А.А. и др. // Изв. АН. Cер. хим. 2024. Т. 73. № 11. С. 3259 (Gafurov Z.N., Mikhailov I.K., Kagilev A.A. et al. // Russ. Chem. Bull. 2024. V. 73. № 11. P. 3259). https://doi.org/10.1007/s11172-024-4441-1
- Roque-Ramires M.A., Restrepo-Acevedo A.C., Cuenú-Cabezas F. et al. // Appl. Organomet. Chem. 2024. V. 38. № 11. https://doi.org/10.1002/aoc.7648
- Sekar P.K., Rengan R., Sundarraman B. // J. Org. Chem. 2024. V. 89. № 16. P. 11161. https://doi.org/10.1021/acs.joc.4c00621
- Zhu S., Wu W., Hong D. et al. // Inorg. Chem. 2024. V. 63. № 32. P. 14860. https://doi.org/10.1021/acs.inorgchem.4c00981
- Biswas N., Gelman D. // ACS Catal. 2024. V. 14. № 3. P. 1629. https://doi.org/10.1021/acscatal.3c05062
- Tomsu G., Stöger B., Kirchner K. // Monatsh. Chem. 2024. V. 155. № 2. P. 173. https://doi.org/10.1007/s00706-024-03171-x
- Schratzberger H., Himmelbauer D., Eder W. et al. // Monatsh. Chem. 2023. V. 154. № 11. P. 1253. https://doi.org/10.1007/s00706-023-03123-x
- Tomsu G., Stöger B., Kirchner K. // Organometallics. 2023. V. 42. № 20. P. 2999. https://doi.org/10.1021/acs.organomet.3c00327
- Schratzberger H., Liebminger L.A., Stöger B. et al. // Dalton Trans. 2023. V. 52. № 35. P. 12410. https://doi.org/10.1039/d3dt02111d
- Pelczar E.M., Emge T.J., Krogh-Jespersen K. et al. // Organometallics. 2008. V. 27. № 22. P. 5759. https://doi.org/10.1021/om800425p
- Lee B., Pabst T.P., Hierlmeier G. et al. // Organometallics. 2023. V. 42. № 8. P. 708. https://doi.org/10.1021/acs.organomet.3c00079
- Pandey B., Krause J.A., Guan H. // Inorg. Chem. 2023. V. 62. № 2. P. 967. https://doi.org/10.1021/acs.inorgchem.2c03803
- Roşca D.A., Regenauer N.I., Wadepohl H. // Inorg. Chem. 2022. V. 61. № 19. P. 7426. https://doi.org/10.1021/ACS.INORGCHEM.2C00459
- Stadler B., Meng H.H.Y., Belazregue S. et al. // Organometallics. 2023. V. 42. № 12. P. 1278. https://doi.org/10.1021/acs.organomet.2c00662
- Cruz-Navarro J.A., Sánchez-Mora A., Serrano-García J.S. et al. // Catalysts. 2024. V. 14. № 1. P. 69. https://doi.org/10.3390/catal14010069
- Singh V., Jain H., Nath S. et al. // Chem. Eur. J. 2024. V. 30. № 9. E202303189. https://doi.org/10.1002/chem.202303189
- González-Sebastián L., Reyes-Sanchez A., Morales-Morales D. // Organometallics. 2023. V. 42. № 18. P. 2426. https://doi.org/10.1021/acs.organomet.3c00261
- Panicker R.R., Vijai Anand A.S., Boominathan T. et al. // Inorg. Chim. Acta. 2024. V. 571. P. 122210. https://doi.org/10.1016/j.ica.2024.122210
- Jakhar V.K., Shen Y.H., Hyun S.M. et al. // Organometallics. 2023. V. 42. № 12. P. 1339. https://doi.org/10.1021/acs.organomet.3c00060
- Dinda S., Bhola T., Pant S. et al. // J. Catal. 2024. V. 439. P. 115766. https://doi.org/10.1016/j.jcat.2024.115766
- Goswami B., Khatua M., Samanta S. // Dalton Trans. 2022. V. 51. № 4. P. 1454. https://doi.org/10.1039/d1dt02622d
- Ge L., Li T., Duan Y. et al. // Appl. Organomet. Chem. 2024. V. 39. № 2. https://doi.org/10.1002/aoc.7825
- Schratzberger H., Kirchner K. // ChemCatChem. 2024. V. 17. № 2. https://doi.org/10.1002/cctc.202401398
- Dong Y., Zhang M., Li X. et al. // Appl. Organomet. Chem. 2024. V. 39. № 1. https://doi.org/10.1002/aoc.7790
- Kumar A., Gupta R., Mani G. // Organometallics. 2023. V. 42. № 8. P. 732. https://doi.org/10.1021/acs.organomet.3c00106
- Gafurov Z.N., Kantyukov A.O., Kagilev A.A. et al. // Molecules. 2021. V. 26. № 13. P. 4063. https://doi.org/10.3390/molecules26134063
- Bailey W.D., Luconi L., Rossin A. et al. // Organometallics. 2015. V. 34. № 16. P. 3998. https://doi.org/10.1021/acs.organomet.5b00355
- Mousa A.H., Bendix J., Wendt O.F. // Organometallics. 2018. V. 37. № 15. P. 2581. https://doi.org/10.1021/acs.organomet.8b00333
- Moulton C.J., Shaw B.L. // Dalton Trans. 1976. V. 0. № 11. P. 1020. https://doi.org/10.1039/DT9760001020
- Boro B.J., Dickie D.A., Goldberg K.I. et al. // Acta Crystallogr. E. 2008. V. 64. № 10. P. M1304. https://doi.org/10.1107/S1600536808029814
- Spasyuk D.M., Zargarian D., Van Der Est A. // Organometallics. 2009. V. 28. № 22. P. 6531. https://doi.org/10.1021/om900751f
- Pandarus V., Zargarian D. // Organometallics. 2007. V. 26. № 17. P. 4321. https://doi.org/10.1021/om700400x
- Luconi L., Gafurov Z., Rossin A. et al. // Inorg. Chim. Acta. 2018. V. 470. P. 100. https://doi.org/10.1016/j.ica.2017.03.026
- Luconi L., Garino C., Cerreia Vioglio P. et al. // ACS Omega. 2019. V. 4. № 1. P. 1118. https://doi.org/10.1021/acsomega.8b02452
- Luconi L., Tuci G., Gafurov Z.N. et al. // Inorg. Chim. Acta. 2020. V. 517. P. 120182. https://doi.org/10.1016/j.ica.2020.120182
- Gafurov Z.N., Bekmukhamedov G.E., Kagilev A.A. et al. // J. Organomet. Chem. 2020. V. 912. P. 121163. https://doi.org/10.1016/j.jorganchem.2020.121163
- Gafurov Z.N., Zueva E.M., Bekmukhamedov G.E. et al. // J. Organomet. Chem. 2021. V. 949. P. 121951. https://doi.org/10.1016/j.jorganchem.2021.121951
- Mikhailov I.K., Gafurov Z.N., Kagilev A.A. et al. // Catalysts. 2023. V. 13. № 9. P. 1291. https://doi.org/10.3390/catal13091291
- Mikhailov I.K., Gafurov Z.N., Kagilev A.A. et al. // Appl. Magn. Reson. 2024. V. 55. № 10. P. 1323. https://doi.org/10.1007/s00723-024-01710-7
- Kagilev A.A., Gafurov Z.N., Sakhapov I.F. et al. // J. Electroanal. Chem. 2024. V. 956. P. 118084. https://doi.org/10.1016/j.jelechem.2024.118084
- Kagilev A.A., Gafurov Z.N., Kantyukov A.O. et al. // J. Solid State Electrochem. 2024. V. 28. № 3–4. P. 897. https://doi.org/10.1007/s10008-023-05765-7
- Gafurov Z.N., Mikhailov I.K., Kagilev A.A. et al. // Inorg. Chim. Acta. 2025. V. 578. P. 122522. https://doi.org/10.1016/j.ica.2024.122522
- Holah D.G., Hughes A.N., Hui B.C. et al. // J. He- terocycl. Chem. 1978. V. 15. № 1. P. 89. https://doi.org/10.1002/jhet.5570150119
- Zagidullin A.A., Bezkishko I.A., Miluykov V.A. et al. // Mendeleev Commun. 2013. V. 23. № 3. P. 117. https://doi.org/10.1016/j.mencom.2013.05.001
- Armarego W.L.F. Purification of Laboratory Chemicals. 8th Ed. Amsterdam: Butterworth-Heinemann, 2017.
- Zagidullin A., Grigoreva E., Burganov T. et al. // Inorg. Chem. Commun. 2021. V. 134. P. 108949. https://doi.org/10.1016/j.inoche.2021.108949
- Stavrakov G., Philipova I., Lukarski A. et al. // Molecules. 2020. V. 25. № 15. P. 3341. https://doi.org/10.3390/molecules25153341
- Poverenov E., Gandelman M., Shimon L.J.W. et al. // Organometallics. 2005. V. 24. № 6. P. 1082. https://doi.org/10.1021/om049182m
- Becke A.D. // J. Chem. Phys. 1993. V. 98. № 7. P. 5648. https://doi.org/10.1063/1.464913
- Stephens P.J., Devlin F.J., Chabalowski C.F. et al. // J. Phys. Chem. 1994. V. 98. № 45. P. 11623. https://doi.org/10.1021/j100096a001
- Dunning T.H. // J. Chem. Phys. 1989. V. 90. № 2. P. 1007. https://doi.org/10.1063/1.456153
- Woon D.E., Dunning T.H. // J. Chem. Phys. 1993. V. 98. № 2. P. 1358. https://doi.org/10.1063/1.464303
- Neese F. // Wiley Interdiscip. Rev. Comput. Mol. Sci. 2018. V. 8. № 1. P. E1327. https://doi.org/10.1002/wcms.1327
- Fleckhaus A., Mousa A.H., Lawal N.S. et al. // Organometallics. 2015. V. 34. № 9. P. 1627. https://doi.org/10.1021/om501231k
- Schoeder C.T., Meyer A., Mahardhika A.B. et al. // ACS Omega. 2019. V. 4. № 2. P. 4276. https://doi.org/10.1021/acsomega.8b03695
- Xi H.T., Zhao T., Sun X.Q. et al. // RSC Adv. 2013. V. 3. № 3. P. 691. https://doi.org/10.1039/c2ra22802e
- Oshchepkova E., Zagidullin A., Burganov T. et al. // Dalton Trans. 2018. V. 47. № 33. P. 11521. https://doi.org/10.1039/c8dt02208a
- Melaimi M., Thoumazet C., Ricard L. et al. // J. Organomet. Chem. 2004. V. 689. № 19. P. 2988. https://doi.org/10.1016/j.jorganchem.2004.06.035
- Budnikova Y.H., Perichon J., Yakhvarov D.G. et al. // J. Organomet. Chem. 2001. V. 630. № 2. P. 185. https://doi.org/10.1016/S0022-328X(01)00813-0
- Kumar S., Kumar S., Maity J. et al. // New J. Chem. 2021. V. 45. № 36. P. 16635. https://doi.org/10.1039/d1nj02423j
- Zagidullin A.A., Lakomkina A.R., Gerasimova T.P. et al. // J. Organomet. Chem. 2024. V. 1013. P. 123163. https://doi.org/10.1016/j.jorganchem.2024.123163
- Гафуров З.Н., Кагилев А.А., Кантюков А.О. и др. // Изв. АН. Сер. хим.. 2018. Т. 67. № 3. С. 385 (Gafurov Z.N., Kagilev A.A., Kantyukov A.O. et al. // Russ. Chem. Bull. 2018. V. 67. № 3. P. 385). https://doi.org/10.1007/s11172-018-2086-7
- Doherty S., Robins E.G., Knight J.G. et al. // J. Organomet. Chem. 2001. V. 640. № 1–2. P. 182. https://doi.org/10.1016/S0022-328X(01)01180-9
Дополнительные файлы
