Қарасаз-Таспас кен орнының битуминозды мұнай жыныстарынан базалық майларды алу перспективалары
- Авторлар: Аяпбергенов Е.О.1, Туркпенбаева Б.Ж.2, Ахметов А.Ф.3
-
Мекемелер:
- ҚМГ Инжиниринг «ҚазҒЗЖИмұнайгаз» филиалы
- ҚМГ Инжиниринг
- Уфа мемлекеттік мұнай техникалық университеті
- Шығарылым: Том 7, № 3 (2025)
- Беттер: 82-93
- Бөлім: Мұнай химиясы және мұнай өңдеу
- URL: https://journals.rcsi.science/2707-4226/article/view/320611
- DOI: https://doi.org/10.54859/kjogi108891
- ID: 320611
Дәйексөз келтіру
Толық мәтін
Аннотация
Негіздеу. Жеңіл мұнай қорларының сарқылуы және жағармай материалдарына сұраныстың тұрақты өсуі жағдайында көмірсутек шикізатының балама көздерін игеру өзекті міндетке айналуда. Табиғи битумдар, қайта өңдеудің технологиялық күрделілігіне қарамастан, базалық майларды алу үшін перспективалы шикізат болып табылады, әсіресе Қазақстан Республикасында бүгінгі күні жанармай материалдарының өзіндік өнеркәсіптік өндірісі жоқ.
Мақсаты. Қарасаз-Таспас кен орнының табиғи битум мазутынан бөлінген май фракцияларынан базалық өнеркәсіптік және мотор майларын алу мүмкіндігін бағалау.
Материалдар мен әдістер. Зерттеу объектісі-табиғи битумды атмосфералық айдау нәтижесінде алынған мазут болды. Вакуумдық айдау әдісі арқылы қайнау температура интервалдары 350–400°С және 400–460°С болатын май фракциялары ажыратылды. Тазарту ағартқыш сазды қолдану арқылы жүзеге асырылды. Тазартуға дейінгі және кейінгі фракциялардың физикалық-химиялық сипаттамалары ASTM және МЕМСТ стандартты әдістеріне сәйкес анықталды.
Нәтижелерi. Алынған май фракциялары жоғары кинематикалық тұтқырлықпен, 110,7-ге дейінгі тұтқырлық индексімен және төмен күкірт мөлшерімен (< 0,45%) сипатталады. Физикалық-химиялық қасиеттері бойынша олар American Petroleum Institute классификациясына сәйкес I және II топтардың базалық майларына қойылатын талаптарға сәйкес келеді, сондай-ақ И-40А және И-50А маркалы өнеркәсіптік майлармен салыстыруға болады. Төмен температуралық сипаттамаларды жақсарту мақсатында қоспаларды депарафинизациялау және қосу қажеттілігі анықталды.
Қорытынды. Қарасаз-Таспас кен орнының табиғи битумы жоғары сапалы базалық майларды өндіру үшін перспективалы шикізат болып табылады. Жүргізілген зерттеулер өнеркәсіптік және мотор майларын алу мақсатында табиғи битум мазутын кешенді қайта өңдеудің орындылығын растайды, бұл шикізат базасын толықтырумен, мұнай өндіру саласын тұрақты дамытумен және елдің энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етумен байланысты стратегиялық маңызды міндеттерді шешуге ықпал етеді.
Негізгі сөздер
Толық мәтін
##article.viewOnOriginalSite##Авторлар туралы
Ерболат О. Аяпбергенов
ҚМГ Инжиниринг «ҚазҒЗЖИмұнайгаз» филиалы
Хат алмасуға жауапты Автор.
Email: e.ayapbergenov@kmge.kz
ORCID iD: 0000-0003-3133-222X
канд. техн. наук, профессор
Қазақстан, Ақтау қаласыБибигуль Ж. Туркпенбаева
ҚМГ Инжиниринг
Email: b.turkpenbaeva@kmge.kz
ORCID iD: 0009-0008-3770-354X
докт. техн. наук, профессор
Қазақстан, Астана қаласыАрслан Ф. Ахметов
Уфа мемлекеттік мұнай техникалық университеті
Email: tngrusoil@mail.ru
ORCID iD: 0000-0003-0170-4774
докт. техн. наук, профессор
Қазақстан, Уфа қаласы, РесейӘдебиет тізімі
- Сатенов К.Г., Калиманова Д.Ж., Мадиева Л.К., Нажетова А.А. Смазочные масла из нефти Республики Казахстан // Новые импульсы развития: вопросы научных исследований. Cборник статей IV Международной научно-практической конференции. 2020. Том 1. С. 25–32.
- Закиева Р.Р., Петров С.М., Каюкова Г.П., Башкирцева Н.Ю. Получение базовых масел III группы качества по классификации API из тяжёлого углеводородного сырья с применением гидрокаталитических процессов // Вестник Казанского технологического университета. 2014. №18. С. 209–212.
- Аяпбергенов Е.О. Технологии извлечения и переработки нефтебитуминозных пород месторождения Карасязь-Таспас : дис. …канд. техн. наук. Уфа, 2024. Режим доступа: www.dissercat.com/content/tekhnologii-izvlecheniya-i-pererabotki-neftebituminoznykh-porod-mestorozhdeniya-karasyaz-tas. Дата обращения: 12.06.2025.
- Аяпбергенов Е.О., Ахметов А.Ф. Переработка нефтебитуминозной породы месторождения Карасязь-Таспас // Труды Академэнерго. 2019. №2. С. 25–37. doi: 10.34129/2070-4755-2019-55-2-25-37.
- Литвинцев Ю.И., Жаворонков Д.А. Производство базовых масел в России // Вестник АнГТУ. 2023. №17. С. 88–91. doi: 10.36629/2686-777X-2023-1-17-88-91.
- g-energy.org [интернет]. Часто задаваемые вопросы о смазочных материалах [дата обращения: 10.11.2024]. Доступ по ссылке: g-energy.org/attachment/editor/61/86/GPN_SM_G_Energy_voprosy.pdf?_=1624511854.
- Патент РФ на изобретение №2573573C1/ 20.01.16 Бюл. №2. Дезорцев С.В., Фамутдинов Р.Н., Колбин В.А., и др. Способ получения базовых компонентов высокоиндексных нефтяных масел. Режим доступа: patents.google.com/patent/RU2573573C1/ru. Дата обращения: 12.12.2014.
- Фамутдинов Р.Н., Дезорцев С.В. Определение качества сырья для высокоиндексных масел из остатка гидрокрекинг // Башкирский химический журнал. 2013. Т. 20. № 4. С. 37–39.
Қосымша файлдар
